Grudziądz to według wielu nieodkryta perełka wśród polskich miast. Jego bogata historia i urokliwa starówka sprawiają, że teraz coraz chętniej odwiedzają go turyści z Polski i zza granicy. Ponieważ Grudziądz nie jest tak znany jak Gdańsk czy Toruń, to duża część z nas niewiele o nim wie. Przedstawiamy krótki przewodnik po historii tego miasta.

Grudziądz – gdzie, jak i kiedy?

Grudziądz to miasto posiadające blisko 100 tysięcy mieszkańców. Leży na prawym brzegu Wisły, na północy województwa kujawsko-pomorskiego. Miasto jest pięknie położone – zaraz obok Borów Tucholskich, Pojezierza Iławskiego oraz Ziemi Chełmińskiej. Najbliższym mu większym miastem jest Toruń, z którego możemy dojechać drogą krajową nr 91 lub drogą ekspresową A1. Istnieje również bezpośrednie połączenie kolejowe z Torunia do Grudziądza.

Pierwsze wzmianki o Grudziądzu pochodzą z 1065 roku, co czyni go jednym z najstarszych polskich miast. Miasto uzyskało prawa miejskie w 1291 roku. Wtedy władali nim Krzyżacy. Następne stulecia były dla miasta bardzo burzliwe: Grudziądz stał się częścią Polski w 1466 roku, ale przez następne dekady był atakowany przez wojska szwedzkie i rosyjskie. Podczas I rozbioru Polski, w 1722 roku, Grudziądz stał się częścią Prus. Polska odzyskała Grudziądz dopiero w 1920 roku, jednak nie na długo. Po II wojnie światowej miasto znalazło się pod rządami hitlerowców. Chociaż Armia Czerwona wyzwoliła je w 1945 roku, Grudziądz był już w 60% zniszczony. Na szczęście wiele z zabytków się zachowało i to właśnie one przyciągają teraz turystów.

Spichrze to chluba Grudziądza

Do najstarszych zabytków Grudziądz, ale też pierwszych murowanych budowli w tym mieście, należą budynki wzniesione przez Krzyżaków. Są to mury miejskie z Bramą Wodną, kościół św. Mikołaja oraz ruiny zamku. Nie można oczywiście nie wspomnieć o monumentalnych spichrzach, które do dzisiaj można podziwiać, stojąc na brzegu Wisły. To zabytek, który wyróżnia się na tle Polski, ale też Europy. Pierwsze spichrze powstały już w średniowieczu, za panowania Krzyżaków. Ponieważ Wisła była wtedy ważnym szlakiem handlowym, a polskie zboże zyskiwało sławę, transporty płynące do Gdańska korzystały właśnie ze spichlerzy w Grudziądzu. Do dzisiaj są one uważane za najokazalsze w Polsce.

Chociaż w przeszłości istniało 16 spichrzy, po latach zniszczeń i odbudów obecnie jest ich 32. Większość z nich jest zamknięta dla turystów – tylko jeden z nich został przekształcony na muzeum. Najlepszym miejscem do podziwiania tej imponującej budowli jest albo ładny park i ścieżka spacerowa od strony rzeki, albo punkt po drugiej stronie Wisły.

Spichrze pełniły też funkcję ochronną miasta – w dawnych czasach otaczały całe miasto i miały 4 bramy i 10 baszt. Dziś nienaruszona pozostała tylko niewielka część murów z jedną bramą, którą można zobaczyć po południowej stronie spichlerzy.

Jakie inne zabytki możemy zobaczyć w Grudziądzu?

Niestety wojny ze Szwecją sprawiły, że dzisiaj w Grudziądzu nie znajdziemy zabytków z okresu renesansu. Na szczęście silny ruch kontrreformacyjny z przełomu XVII i XVIII wieku sprawił, że możemy dzisiaj podziwiać trzy piękne barokowe fundacje klasztorne w Grudziądzu.

Rozbiorom Polski i przewidywaną wojną z Rosją “zawdzięczamy” decyzję króla pruskiego Fryderyka II o wybudowaniu w Grudziądzu twierdzy. I tak właśnie powstała największa jak na tamte czasy twierdza w Polsce: posiadała 5 bastionów, 4 raweliny i 32-kilometrowy ciąg podziemnych chodników komunikacyjnych i przeciwminowych. Pod koniec XIX wieku rozwój sztuki wojennej i budowa mostu na Wiśle spowodowała, że rozbudowano twierdzę. Właśnie wtedy wybudowano forty: Mała i Wielka Księża Góra, Nowa Wieś, Parski, Tarpno, Dąb, Gać, Lasek Miejski i Strzemięcin. Tak rozbudowany system fortyfikacji okazał się jednak błędem podczas walk wyzwoleńczych w 1945 roku.

Zabytki Grudziądza współcześnie

Dzisiaj turyści mogą zwiedzać dobrze zachowane zabytki gotyckie i barokowe klasztory, a także prawie wszystkie forty, a w tzw. dni otwarte (3 maja i 11 listopada) oraz w każdą sobotę od maja do września – także twierdzę, która jest własnością wojska. Grupy zorganizowane mogą zwiedzać twierdzę także w pozostałe dni w roku.

Przekonaliśmy Was już do odwiedzenia Grudziądza? Jak widać, jest to miasto idealne dla miłośników historii i architektury, którzy zwiedzili już popularne kierunki i są gotowi na coś mniej oczywistego. Grudziądz, chociaż nie jest może pierwszym wyborem turystów przyjeżdżających do Polski, może mile zaskoczyć.

(TEKST NADESŁANY)