Nowe rondo powstałe w Grudziądzu u zbiegu ulic: Dworcowej, Rapackiego, zbudowane w ramach łącznika z ul. Waryńskiego, nazywać się będzie rondem PePeGe! Nadanie nazwy nastąpi już 20 grudnia (wtorek) o godz. 13.00. Będzie też skwer Stomilowców!

– W czasie prawie 80 lat działalności przez ten zakład przewinęły się tysiące pracowników. Osoby związane z naszą legendarną fabryką serdecznie zapraszam na uroczyste nadanie imienia nowemu rondu w najbliższy wtorek, 20 grudnia o godz. 13.00 – zachęca do uczestnictwa w uroczystości Maciej Glamowski, prezydent Grudziądza.

Będą władze miasta i wielu radnych, w tym inicjatorzy nadania rondu nazwy PePeGe. Przybędą m.in. grudziądzcy radni Helena Bagniewska i Grzegorz Miedzianowski (byli pracownicy zakładu) oraz Mariusz Żebrowski. Będzie też Eugeniusz Majenka, wieloletni pracownik, a w latach 1980 – 1990 dyrektor Stomilu.

Ta fabryka jest wspominana w Grudziądzu z przeogromnym sentymentem! Zakłady Przemysłu Gumowego Stomil dawały pracę tysiącom ludzi, miały swoje przedstawicielstwo w wielu miastach Polski i za granicą. Ten potężny zakład wspierał sport. Miał też swój klub – „Kalosz” przy ul. Wybickiego, gdzie kwitła kultura, powstawały i rozwijały się zespoły muzyczne…   

Jednym ze znaków rozpoznawalnych Grudziądza był i jeszcze nadal jest legendarny już Stomil. Zakłady Przemysłu Gumowego dawały pracę wielu grudziądzanom.  Istniały przez blisko 80 lat i wiele grudziądzkich rodzin zawdzięcza im pracę oraz dobre wspomnienia.  

Na wniosek byłych pracowników Stomilu władze miejskie upamiętnią ten nietuzinkowy zakład pracy.

W jaki sposób? Otóż nowe rondo, jakie powstało już u zbiegu ulic Dworcowej i Rapackiego, realizowane w ramach budowy łącznika tych ulic z Waryńskiego, będzie nosić nazwę Ronda PePeGe.

Przypomnijmy historię tego zakładu, z którym związanych było wielu grudziądzan, czasem całe rodziny.

25 października 1923 roku grupa przedstawicieli branży gumowej utworzyła przedsiębiorstwo Polski Przemysł Gumowy Towarzystwo Akcyjne w Grudziądzu (w skrócie PePeGe). Jego pierwszym prezesem został Samuel Halperin.

W przedwojennym PePeGe, w szczytowych latach rozwoju, pracowało w zakładzie prawie 6 tysięcy osób!

Pomimo niewielkiej liczebnie załogi pod koniec 1924 roku zakład rozpoczął masową produkcję obuwia gumowego. Rozbudowie zakładu towarzyszył stały wzrost liczby zatrudnionych w nim osób. Szczytowy okres rozwoju PePeGe przypadł na 1929 rok. Zatrudnienie w zakładach w Grudziądzu i w zamiejscowych oddziałach fabrycznych w czerwcu tego roku wynosiło łącznie prawie 6 000 osób, przy czym ponad połowa zatrudnionych to były kobiety. Oprócz kaloszy, śniegowców i butów gumowych produkowano już wówczas obuwie sportowe, tkaninę gumowaną, opony i dętki rowerowe, artykuły techniczne i węże gumowe oraz gumowe płaszcze i kurtki. Produkty te sprzedawane były do 23 krajów na całym świecie.

Działalność PePeGe sprzyjała rozwojowi Grudziądza. Dzięki uruchomieniu produkcji przemysłowej na tak dużą skalę znacząco zwiększyła się ilość ludności napływowej, przybywającej tutaj w poszukiwaniu pracy. Na początku lat 30. XX wieku nastąpił jednak kryzys gospodarczy, który dotknął również PePeGe. W dodatku w 1933 roku ówczesny prezes Samuel Halperin zginął w katastrofie lotniczej. W wyniku tych okoliczności w 1935 roku doszło do ogłoszenia upadłości przedsiębiorstwa, a w następnym roku wydzierżawiła je firma „Ardal”. Ten stan rzeczy utrzymywał się do wybuchu II wojny światowej, kiedy to hitlerowski okupant wydzierżawił fabrykę firmie niemieckiej.

W latach PRL fabryka nosiła różne nazwy. Od 1969 roku funkcjonowała jako Grudziądzkie Zakłady Przemysłu Gumowego w Grudziądzu, jednak już od 1970 roku znana była jako Grudziądzkie Zakłady Przemysłu Gumowego „Stomil”. Siedziba Zakładów mieściła się w Grudziądzu przy ul. Ludwika Waryńskiego 32-36.

Pierwsze lata powojenne upłynęły pod znakiem odbudowy infrastruktury zakładu, gdyż w czasie walk o Grudziądz w 1945 roku uległa ona zniszczeniu w 70 procentach. Okres od 1950 do 1980 roku był czasem intensywnej rozbudowy, zmiany metod i unowocześniania technologii produkcji oraz urozmaicania asortymentu wytwarzanych wyrobów. Na koniec 1980 roku zakład dysponował terenami o powierzchni 27,92 ha. Szczyt rozwoju przypadł na 1975 rok, kiedy pracowało tam aż 7 500 osób. W kolejnych latach zatrudnienie i produkcja malały, jednak prawdziwy przełom nastąpił wraz ze zmianą systemu gospodarczego w latach 90. Wobec dramatycznego spadku produkcji konieczna okazała się restrukturyzacja przedsiębiorstwa. Zakład podzielono na spółki, których część do 1999 roku uległa likwidacji. Pod koniec 2001 roku ogłoszona została upadłość przedsiębiorstwa. W ten sposób dobiegł końca prawie osiemdziesięcioletni okres działalności największego grudziądzkiego zakładu przemysłowego.

Zważywszy na ogromną rolę, którą w historii Grudziądza odegrały Zakłady Przemysłu Gumowego Stomil, bardzo cenny jest pomysł nazwania imieniem PePeGe ronda u zbiegu ulic Dworcowej, Rapackiego i Waryńskiego a także nadania skwerowi przy dawnym Stomilu nazwy skweru Stomilowców. To dla grudziądzan jest bardzo ważne, bowiem przez wiele lat to właśnie Zakłady Przemysłu Gumowego Stomil były tu jednym z głównych, dobrych pracodawców. Wspomnienia o Stomilu budzą wzruszenie u wielu, zwłaszcza starszych mieszkańców miasta, a czasem nawet zakręci im się w oku łezka…  

(marz)