Z planowej wycinki drzew ktoś zrobił „maczugę” w walce politycznej. Jedni rzucili hasło, inni podchwycili (bez sprawdzania) „śpiewkę”, że w Grudziądzu pochopnie wyrzyna się i karczuje las!
Nagle na widok pieńków po wyciętych drzewach wszyscy stali się ekspertami od gospodarki leśnej! Robią zdjęcia, wstawiają do internetu, panikują: tu wycięte, tam wycięte! Już zaczyna się w mediach słyszeć powielane, utarte hasełka „Nie wyrzynajmy w Grudziądzu drzew tylko zróbmy coś dla miasta!”… Osobom spoza Grudziądza np. ze stolicy nie dziwię się (dostali takie informacje) ale grudziądzanom – bardzo. Ludzie! Tak zamotaliście się tymi drzewami, że w gąszczu całej nagonki – zabłądziliście!
Podstawowa informacja: rocznie z Lasów Komunalnych w Grudziądzu pozyskuje się około 2800 metrów sześciennych drewna. Średni przyrost roczny to 7416 metrów sześciennych drewna na pniu. Jasne jak słońce, że dużo więcej drewna przyrasta niż jest pozyskiwane. I tak zostanie, dopóki leśniczym jest Mateusz Cieślakiewicz. Lasu w Grudziądzu przybywa a nie ubywa.
Nurtujące mieszkańców wątpliwości co do wycinki drzew najlepiej wyjaśni właśnie leśniczy Lasów Komunalnych Mateusz Cieślakiewicz. Nie zaszył się w leśnej ziemiance, tylko jest pod telefonem, dostępny i można go zawsze zapytać o wszystko co dotyczy lasu.
Znany od lat leśnik, oddany przyrodzie, od dawna wciągający do sadzenia drzewek mieszkańców i polityków – posłów, radnych, żeby dawali przykład. Organizuje nawet zimą dla grudziądzan spacery po lesie, aby poznawali gatunki drzew, zwierząt, roślin. Niedawno była akcja (z udziałem dzieci i dorosłych) malowania 100 budek lęgowych dla ptaków. To tylko niektóre przykłady.
Wróćmy do drzew. Nikt nie wyrzyna ich masowo w czambuł. Leśnicy prowadzą planową gospodarkę ściśle według przepisów. A wycinkę sporego pasa drzew pochylonych i zagrażających użytkownikom dróg nadzorowała policja.
Mateusz Cieślakiewicz z detalami wyjaśnia na czym polega gospodarka leśna.
Mieszkańców niepokoi wycinanie drzew w Lesie Komunalnym, m.in. w rejonie ulic Chełmińskiej, Peszkowskiego. Jest konieczne?
Uzasadnieniem wycinki drzew na tym fragmencie lasu jest przebudowa panującego tam drzewostanu, w którym gatunkiem dominującym jest sosna pospolita w wieku 101 lat oraz w II piętrze gatunki drzew niepożądanych (w leśnictwie mówimy gatunki nielasotwórcze): klon jesionolistny i czeremcha amerykańska. Fragment ten (zaledwie 2,98 ha powierzchni z 824,36 ha całkowitej powierzchni Lasów Komunalnych) stanowi pas na granicy lasu, pomiędzy torami kolejowymi a ul. Chełmińską. Jest to teren narażony na zanieczyszczenia związane z komunikacją oraz jako monokultura (przeważający udział sosny pospolitej) mało odporny na czynniki atmosferyczne, klimat i działanie szkodników (grzyby patogeniczne
i owady). Dlatego – chcąc go chronić – wprowadzono zabiegi gospodarcze nazywane w hodowli lasu podsadzeniami produkcyjnymi. Mają one na celu wprowadzanie gatunków liściastych w drzewostanach jednogatunkowych (w tym przypadku sosna pospolita) lub jednopiętrowych dla wzbogacenia różnorodności biologicznej, glebowej i siedliskowej. W tym miejscu od wielu lat wydziela się posusz sosny pospolitej a także odnotowano zasiedlenie przez kornika ostrozębnego gniazdo o powierzchni ok. 20 a, którego zwalczanie polega na usunięciu drzew zasiedlonych, a pozostałości po wycince na spaleniu lub rozdrobnieniu mechanicznym. Pozyskane drewno należy wywieźć jak najszybciej z lasu. Wspomniana sosna pospolita jest obecnie w wieku 101 lat i przypuszczalnie za ok. 30 lat, pod wpływem czynników naturalnych takich jak chociażby czas, zacznie naturalnie obumierać i wydzielać posusz. Przez wprowadzenie podsadzenia produkcyjnego czyli usunięcie gatunków niepożądanych i posadzenie z kilkudziesięcioletnim wyprzedzeniem w ich miejsce gatunków właściwych (pożądanych) dla tego siedliska, za około 30 lat na tej powierzchni uzyskamy już około 10-metrowej wysokości drzewostan bukowo – jaworowo – grabowy, który w przyszłości stanie się liściastym drzewostanem docelowym.
Nie wykonując tego zabiegu wyprzedzającego, za ok. 30 lat należałoby wykonać zabieg zwany w hodowli lasu rębnią zupełną czyli całkowite usunięcie tam wszystkich drzew, co spowodowałoby powstanie około 3 hektarów powierzchni czasowo pozbawionej drzew i przeznaczonej do jej odnowienia 2-letnimi sadzonkami drzew. W ten sposób na kilkanaście lat mielibyśmy w tym miejscu około 3-hektarową powierzchnię lasu z drzewkami o wysokości kilkudziesięciu centymetrów, które dopiero po upływie ok. 30 lat osiągnęłyby wysokość ok. 10 m.
Ponadto wzdłuż całego oddziału leśnego na odcinku od ROD Agromet – Unia do ronda Dmowskiego zostały usunięte drzewa, które swoim naturalnym pochyleniem w kierunku jezdni stwarzały zagrożenie dla ruchu komunikacyjnego. W miejscu usuniętych drzew wzdłuż pasa ruchu drogowego zostaną posadzone w bezpiecznej odległości drzewa gatunku jarząb, które nie będą stwarzały zagrożenia dla ruchu komunikacyjnego. Prace te wykonała firma specjalistyczna przy pomocy funkcjonariuszy Komendy Miejskiej Policji w Grudziądzu, którzy kierowali ruchem na ul. Chełmińskiej w momencie usuwania tych drzew.
Zakres prac na dany rok gospodarczy jest opracowywany przez pracowników Biura Lasów Komunalnych na podstawie obowiązującego na to 10-lecie Uproszczonego Planu Urządzenia Lasu dla Lasów Komunalnych miasta Grudziądza Leśnictwo Czerwony Dwór (okres obowiązywania 01.01.2016 – 31.12.2025 r.) i zatwierdzany przez prezydenta Grudziądza.
Czy drzewostanu w Lasach Komunalnych w Grudziądzu przybywa?
W najstarszym posiadanym operacie leśnym dla Lasów Komunalnych Miasta Grudziądza opracowanym 25 lipca 1927 roku przez Pomorską Izbę Rolniczą w Toruniu pn. „Plan Gospodarczy Leśnictwa Czerwony – Dwór – Rudnik” na okres 1926/27 – 1935/36, powierzchnia Lasów Komunalnych w tamtym okresie wynosiła 684,61 ha. W 1936 r. powierzchnia Lasów Komunalnych wynosiła 685,91 ha.
Na 1 stycznia 2016 r. powierzchnia Lasów Komunalnych wynosiła 821,62 hektarów. W 2018 r. w związku z rozbudową składowiska odpadów komunalnych w Zakurzenie Urząd Miejski w Grudziądzu przekazał do Lasów Państwowych 15,77 ha lasu a w zamian Lasy Komunalne otrzymały 2,16 ha powierzchni lasów. Zamiana ta sprawiła, że powierzchnia Lasów Komunalnych wyniosła 808,01 ha. Dalsze działania leśniczego Lasów Komunalnych w porozumieniu z Wydziałem Geodezji i Gospodarki Nieruchomościami Urzędu Miejskiego w Grudziądzu spowodowały przekwalifikowanie gruntów niebędących lasem w myśl prawa polskiego, na grunty leśne. Efekt – powierzchnia Lasów Komunalnych osiągnęła 821,47 ha.
W kolejnych latach Biuro Lasów Komunalnych dokonało zalesień nowych gruntów, które wcześniej nie były lasem, poprzez nowe nasadzenia głównie gatunkami liściastymi – w 2021 roku na powierzchni 2,16 ha a w 2022 roku na powierzchni 1,65 ha. Tym samym zwiększając tereny leśne w granicach miasta Grudziądza. Przyczynia się to do zwiększania lesistości Grudziądza i naszego kraju.
Jak odbudowuje się drzewostan w Lasach Komunalnych w Grudziądzu: które drzewa są przeznaczone do wycinki, jakie nowe gatunki są sadzone?
Prowadzenie gospodarki leśnej nie polega tylko na wycinaniu drzew chorych, ale też na prowadzeniu zabiegów pielęgnacyjnych – czyszczeń i trzebieży, które uzależnione są od wieku drzewostanu i konieczności ich przeprowadzenia. Te zabiegi gospodarcze pozwalają wykorzystać drewno dla ludzkich potrzeb, zapewnić bezpieczeństwo osób spacerujących po lesie, zwiększyć odporność naturalną drzewostanów i przygotować drzewostany do odnowienia naturalnego, a także uzyskać większą rentowność społeczną lasu (dostępność lasu dla ludzi). Zabiegi te mają także na celu utrzymanie lasu w dobrej kondycji, zapewnić jego trwałość i ciągłość dla przyszłych pokoleń. Są prowadzone zgodnie ze wskazaniami gospodarczymi z uproszczonego planu urządzenia lasu. Prowadząc gospodarkę leśną wycina się drzewa tak, by zapewnić lepsze warunki innym egzemplarzom. Rezygnacja z cięć czyli pozostawienie lasu bez ingerencji człowieka spowoduje, że będzie obumierał, zostanie narażony na różne zagrożenia (wiatry, pożary, gradacje szkodliwych owadów, patogeny).
Odbudowa czyli odnowienie odbywa się zgodnie z zasadami hodowli lasu oraz obowiązującym na to dziesięciolecie Uproszczonym Planem Urządzenia Lasu dla Lasów Komunalnych miasta Grudziądza Leśnictwo Czerwony Dwór. Powierzchnie leśne, na których zostały przeprowadzone rębnie, zgodnie ze wskazaniami w UPUL, zostają następnie odnowione. Odnowienie odbywa się w sposób sztuczny czyli posadzenie nowych drzewek lub naturalny, poprzez wykorzystanie samosiewu z drzewostanu macierzystego lub sąsiedniego. Takim przykładem jest Las Mazurski liczący ok. 1 ha. W ostatnich 4 latach wprowadzono z dużym sukcesem odnowienie naturalne. Wcześniej ten sposób odnowienia nie był stosowany w Lasach Komunalnych, a obecnie posiadamy już łącznie ok. 3 ha powierzchni leśnej odnowionej tym sposobem.
Zgodnie z przyjętym modelem w całym kraju, również w Lasach Komunalnych na odnawianych lub zalesianych powierzchniach, jeśli to możliwe, w pierwszej kolejności wprowadza się gatunki drzew liściastych np. dęby, graby, buki i lipy drobnolistne. Ma to na celu przebudowę drzewostanów jednogatunkowych (w tym przypadku sosna pospolita) lub jednopiętrowych w celu wzbogacenia różnorodności biologicznej, glebowej i siedliskowej.
Ile hektarów starych drzew wycina się teraz i ile zostanie nasadzonych? Za ile lat sadzonki wyrosną na drzewa, które nie muszą być chronione ogrodzeniem?
W 2022 r. i na początku 2023 r. poddano przebudowie łącznie 5,87 ha Lasów Komunalnych. Wiosną 2023 r. na tych powierzchniach leśnych zostanie posadzonych około 42 000 tys. sadzonek drzew liściastych, które za ok. 15 lat nie będą musiały być grodzone przed zgryzaniem przez zwierzynę leśną.
Każdego roku na 1 ha powierzchni Lasów Komunalnych średnio przyrasta ok. 9 m3 drewna na pniu. Przy obecnej powierzchni Lasów Komunalnych około 824 ha, daje nam to średni przyrost roczny 7416 m3 drewna na pniu.
Rocznie z Lasów Komunalnych (zgodnie z Uproszczonym Planem Urządzenia Lasu) pozyskuje się ok. 2800 m3 drewna. Matematycznie wynika z tego, że rocznie wycinane jest ok. 38 % przyrostu rocznego drewna. Oznacza to, że więcej drewna przyrasta niż jest pozyskiwane.
Co dzieje się z wyciętymi drzewami?
Drewno pozyskane w ramach prowadzenia gospodarki leśnej w Lasach Komunalnych zostanie wyrobione i zerwane zgodnie z sortymentacją drewna okrągłego, a następnie zmierzone i odebrane przez pracowników Biura Lasów Komunalnych. Tak przygotowane drewno jest wprowadzane do systemu magazynowo – sprzedażowego LasInfo i sprzedane w zależności od sortymentu drewna (opał, drewno ogólnego przeznaczenia, papierówka, kłoda tartaczna) w pierwszej kolejności mieszkańcom Grudziądza, a następnie mieszkańcom okolicznych gmin na ich potrzeby oraz okolicznym tartakom. Sprzedaż drewna pod kątem finansowym odbywa się na podstawie obowiązującego Zarządzenia Nr 576/2022 Prezydenta Grudziądza z 7 października 2022 r., które zawiera Regulamin Sprzedaży Drewna oraz Cennik.
Czy wycinka w Lesie Rudnickim jest konieczna?
Cała gospodarka leśna na terenie Lasów Komunalnych miasta Grudziądza prowadzona jest na podstawie zatwierdzonego przez Nadleśniczego Nadleśnictwa Jamy, Uproszczonego Planu Urządzenia Lasu (UPUL) dla Lasów Komunalnych miasta Grudziądza, Leśnictwo Czerwony Dwór na okres 01.01.2016 – 31.12.2025. UPUL opracowywany jest raz na 10 lat przez posiadających wieloletnie doświadczenie specjalistów leśników z Biura Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej z oddziałem w Gdyni. UPUL określa jakie czynności w danym 10-leciu i danej powierzchni należy wykonać dla zachowania ciągłości i trwałości lasu. Nieprowadzenie tych zadań, między innymi cięć czyli pozostawienie lasu bez ingerencji człowieka, spowoduje że będzie on obumierał, zostanie narażony na różnego rodzaju zagrożenia (wiatry, pożary, gradacje szkodliwych owadów, patogeny). Podstawowe funkcje lasu to: funkcja ekologiczna (ochrona), społeczna (rekreacyjna) i produkcyjna (gospodarcza). Funkcja społeczna jest ściśle powiązana z produkcyjną, ponieważ w wyniku prowadzenia pielęgnacji drzewostanów w sposób zrównoważony pozyskiwane jest drewno, które zaspokaja potrzeby mieszkańców Grudziądza oraz wpływa na bezpieczeństwo osób przebywających w lesie – usuwanie drzew stwarzających zagrożenie przy ścieżkach spacerowych.
Las rośnie w swoim tempie. Zanim z maleńkiego drzewka wyrośnie potężne drzewo upłynie wiele lat. Zanim drzewostan osiągnie wiek 100 lat w tym czasie las wymaga nieustannej troski i intensywnej pracy co najmniej trzech pokoleń leśników. Dlatego patrząc z perspektywy jednego pokolenia ludzi niektóre zabiegi i decyzje leśników mogą budzić niepokój. Jednak jeśli porozmawia się z leśnikami, którzy prowadzą swoje prace w oparciu o zasady hodowli lasu, rozwiane zostaną wszelkie wątpliwości. Leśnicy to ludzie, którzy posiadają doświadczenie i odpowiednie wykształcenie, szanują i rozumieją las oraz zachodzące w nim zjawiska a ponad wszystko pragną, aby on trwał w dobrej kondycji i cieszył następne pokolenia ludzi.
*Z Lasami Komunalnymi Grudziądza między innymi w okolicy Jeziora Rudnickiego Wielkiego graniczą tereny Nadleśnictwa Jamy, które profesjonalnie prowadzi swoją gospodarkę leśną.
TEKST I FOT. MARYLA RZESZUT
